Еуропа мен Азияда қызылша ауруы белең алуда. Пандемия кезінде қызылшаға қарсы бірінші немесе екінші екпеден өткізіп алған балалардың иммундалмаған қабатының көбеюіне байланысты көптеген елдерде аурушаңдықтың артуы байқалады. Қазақстан да бұл инфекцияның таралуы күрт өскен елдердің қатарында. БҰҰ Балалар қоры (ЮНИСЕФ) тіпті қызылшаның таралу көрсеткіші бойынша біздің елімізді әлемде бірінші орынға қойды. Ұйымның мәліметінше, биыл қазанның соңында ҚР-да сырқаттану көрсеткіші 100 мың адамға шаққанда 69 жағдайға жеткен. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің соңғы деректеріне сүйенсек, қарашаның соңында республикада қызылшамен сырқаттану көрсеткіші 100 мың адамға шаққанда 88,9-ға дейін өсті.
Абсолютті сандарға келетін болсақ, 2023 жылдың қаңтар–қазан аралығында әлемде қызылша инфекциясы ең көп Үндістанда тіркелді. ДДСҰ-ның ай сайынғы бюллетеньдерінің мәліметінше, он айда бұл елде 61,6 мыңға жуық ауру жағдайы анықталған. Екінші орында Оңтүстік-Батыс Азиядағы Йемен мемлекеті жыл басынан бері 43,7 мың азамат қызылшадан зардап шекті. Қазақстан қазанның соңында 13,3 мың жағдай көрсеткішімен істердің абсолютті саны бойынша антикөшбасшы елдер тізімінде бесінші орында болды.
Желтоқсанның басына қарай Қазақстандағы қызылшаны жұқтырғандар саны 20,2 мың адамға дейін өскендіктен, еліміздің мұндай елдердің тізіміндегі орны өзгеріп үлгерген болуы мүмкін. Бір өлім тіркелді: Шығыс Қазақстан облысында алты айлық сәби қайтыс болды. Баланың егілмеген себебі — вакцинация жасына әлі жетпеген. Ұлттық профилактикалық егу күнтізбесі бойынша қазақстандық балалар қызылшаға қарсы бірінші егуді 12–15 айда, екіншісін 6 жаста алады.
Ұзақ мерзімді динамикаға сүйенетін болсақ, биыл ҚР-да қызылшаның соңғы онжылдықтағы ең үлкен өршуі байқалуда. Биыл аурудан айыққандар саны 13,3 мың адамнан асқан қиын пандемияға дейінгі 2019 жылға қарағанда айтарлықтай көп жағдайлар тіркелді.
Өңірлер бойынша сырқаттанудың ең жоғары көрсеткіші оңтүстікте — Шымкент қаласында (100 мың тұрғынға шаққанда 258,9) және Жамбыл облысында (194,8) тіркелді. Ең аз Солтүстік Қазақстан (9,8) және Шығыс Қазақстан (12,8) облыстарында байқалды.
ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығының мәліметінше, биыл ауруға шалдыққандардың басым бөлігі балалар мен жасөспірімдер. Олардың үлесі 84,4%. Қазақстандық дәрігерлер коронавирус пандемиясы кезінде қызылшаға қарсы иммунизациядан бас тартуды инфекцияның тез таралу себептерінің бірі ретінде атайды. Мұны ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің хабарламалары растайды. Егер пандемияға дейін 2 жасқа дейінгі балаларды қызылшаға қарсы профилактикалық екпемен қамту 99,2%-ға жетсе, 2020 жылы ол 92,9%-ға төмендеді. Ревакцинациядан өтуі тиіс адамдардың жас тобында 2019 жылы қамту 97,8%-ды құраса, пандемияның екінші жылында бұл көрсеткіш 95,9%-ға төмендеді. Бұл топтың 2020 жылға арналған деректері жарияланған жоқ.
Екпе алмаған балалар санының көбеюінің тағы бір маңызды себебі — ата-аналардың екпеден бас тартуы. Бұл туралы брифингте Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығының басқарма төрағасы Манар Смағұл айтты. Қазіргі жағдай КҚП (қызылша, қызамық, паротит) вакцинациясынан бас тартқан және балаларын жұқтыру қаупіне ұшыратқан «антивакссерлердің» қате көзқарасын растады. Науқастардың арасында екпе алмаған балалардың үлесі 83,6%. Бұл тек бас тартқандар (олар 57,4%) ғана емес, жасына байланысты немесе медициналық бас тартуға байланысты вакцинаны алмағандар. Дәрігерлер қызылшаға қарсы арнайы емнің жоқтығын қайталаудан жалықпайды, сондықтан вакцинация — жасырын инфекцияға қарсы жалғыз қару. Қызылшаның ауыр түрі пневмония мен менингитке әкеліп қана қоймайды, сонымен қатар орталық жүйке жүйесінің 7–10 жылға кешіктірілген күрделі бұзылыстарын — склерозды панэнцефалит тудыруы мүмкін.
