Аяқталған 2022/2023 оқу жылында еліміздің жалпы білім беретін мектептеріндегі оқушылар саны 3,7 млн-ға жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан 3,1% көп.
Ең көп өсім мегаполистерде байқалды: Алматыда — 5,3%, 331,4 мың адамға дейін, Шымкентте — 4,8%, 251,6 мың адамға дейін, Астанада — 12,1%, 238,2 мың адамға дейін.
Республика бойынша жалпы білім беретін мектептердің саны 7,7 мың. Мегаполистердің ішінде ең көп мектеп Алматыда (333, бір жылда 5% көбейген), одан кейін Шымкентте (251) және Астанада (164).
Биылғы 2023/2024 оқу жылында Қазақстан мектептерінде 3,9 млн бала білім алуда. Оның 364 мыңы бірінші сынып оқушылары. Бірінші сынып оқушыларының басым бөлігі Алматыдағы, сондай-ақ Түркістан және Алматы облыстарындағы мектептерде.
Оңтүстік астана ҚР мәдени-ағарту орталығы ретінде дәстүрлі түрде білім саласындағы түрлі жобаларды жүзеге асырудың флагман рөлін атқарып келеді.
Атап айтқанда, Алматыда жүзеге асырылып жатқан маңызды пилоттық жобалардың бірі — мектеп автобустары. Жоба қала әкімі Ерболат Досаевтың тапсырмасымен қолға алынған және ҚР-дағы мұндай ауқымды жобаның алғашқысы.
Қазақстанда бір жерден бір жерге бару алыс, көбіне оқушылар мен ата-аналар үшін мектепке бару мәселесі өте өзекті. Сонымен қатар, ҚР-ның екі астанасы да белсенді дамып келеді, жаңа аудандардағы немесе қала маңындағы көлік инфрақұрылымы балалардың мектепке ыңғайлы жетуіне әрқашан мүмкіндік бермейді.
Сондықтан биылғы оқу жылының 1 қыркүйегінен бастап Алматыда қазақстандықтар бұрын тек фильмдерден ғана көрген дәстүрлі сары автобустар жұмыс істей бастады. Жобаны жүзеге асыру үшін қала бюджетінен 6,1 млрд теңге бөлді (оның ішінде 4,68 млрд теңге автобустар сатып алуға, 1,42 млрд теңге жеткізуді ұйымдастыруға).
Қазақстандық зауыттарда құрастырылған Golden Dragon және Yutong маркалы барлығы 100 автобус қалада жүреді. Екі модель қолданылады — 20 және 36 орындық. Автобустар қауіпсіздік белдіктерімен, ерекше қажеттіліктері бар балаларға арналған көтергіштермен, рюкзактарға арналған бөліктермен, фотоаппараттармен және телефон зарядтағыштарымен жабдықталған.
Қазіргі таңда автобустар оңтүстік астананың 30 мектебіне қызмет көрсетеді. Тағы 100 автобус сатып алу жоспарда бар. Қазіргі таңда 8,3 мың оқушы көлікпен қамтамасыз етілсе, автобус паркін қосқанда қамту 15,3 мың оқушыға дейін артады.
Жалпы, Қазақстанда мектеп паркі 27 мың баланы тасымалдауға арналған 1319 автобустан тұрады. Оның ішінде 515 көлік жоспар бойынша жаңартылған.
Мектептегі білім саласындағы тағы бір маңызды жоба — аз қамтылған отбасылардан шыққан бастауыш сынып оқушылары мен барлық жастағы мектеп оқушыларын тегін тамақтандыру.
Алматыда мектеп оқушылары мұндай мүмкіндікке ие болса, биыл бағдарлама кеңейтілді. Өткен жылдары бастауыш сынып оқушыларын тегін тамақпен қамту 56,6% болған. Алматылық оқушылардан бөлек, Астана мен Шымкент қалаларының, сондай-ақ Павлодар, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Ұлытау, Қызылорда, Атырау облыстарының мектеп оқушылары тегін тамақтануға мүмкіндік алды. Биыл Мемлекет басшысының жолдауын ескере отырып, басқа өңірлердегі оқушыларды 100% тегін тамақтандыру жұмыстары жүргізілді: барлығы 1,6 млн.
Республика бойынша тегін азық-түліктің орташа құны 577 теңге, ең жоғары баға Алматыда: 830 теңге. Алматы қаласы Білім басқармасының мәліметінше, 2023 жылға «Всеобуч» қорының бюджет қаражаты есебінен 1–4 сынып оқушыларын тегін тамақтандыруға 18,6 млрд теңге және 5–11 сынып оқушыларын тегін тамақтандыруға 1,8 млрд теңге қарастырылған. Оңтүстік астанада тегін тамақтандыруға бөлінген жалпы бюджет 20,4 млрд теңге.
ҚР-да халық саны қарқынды өсуде, жақында ғана 20 млн адам болды. Сондықтан білім беруді дамытуға бағытталған кез келген жобалар өте өзекті және олардың сұранысы тек өседі.
Биыл үш тоқсанда ҚР өңірлерінің жергілікті бюджеттерінің білім беруге жұмсалған шығыны 3,5 трлн теңге болды.
Қазақстанның мегаполистерінің ішінде ең жоғары көрсеткіштер Алматыда тіркелді: 277,5 млрд теңге — бір жыл бұрынғыдан бірден төрттен бірге артық.
Астанада бұл көрсеткіш 190,4 млрд теңге, Шымкентте 183,8 млрд теңге. Облыстар арасында халқы тығыз Түркістан облысы көш бастап тұр: 461,3 млрд теңге.