Қазақстанда қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы 1 млн теңгеден асатын экономиканың салалық санаттарының саны артты. 2022 жылдың төртінші тоқсанында мұндай тек үш санат болды: теңіз және жағалаудағы жүк тасымалдау қызметі; қаржылық қызмет көрсету және сақтандыру саласындағы көмекші қызмет; міндетті әлеуметтік сақтандыру саласындағы қызмет. Бір жылдан кейін, 2023 жылдың желтоқсанына қарай бұл тізім тағы үш саламен толықты: әуе көлігі қызметі; сақтандыру және зейнетақы; бас компаниялардың жұмысы және басқарушылық кеңес беру. Сонымен қатар, былтыр төртінші тоқсанда ең жоғары номиналды жалақы бойынша жаңа рекорд орнатылды. 2023 жылғы қыркүйек–желтоқсанда әлеуметтік сақтандыру саласында жалақы жылдық мәнде 48,3% өсіп, шамамен 1,6 млн теңгені құрады.
Былтыр соңғы тоқсанда республикалық орташа атаулы жалақы 393,6 мың теңгені құрады. Бір жыл ішінде ол 16,2% өсті. Алайда экономиканың барлық саласы мұндай өсім болмады. Жалпы өнеркәсіп бойынша қызметкерлердің атаулы жалақысының өсуі 14,1%, құрылыста — 6,7%, HoReCa-да — 5,5% өсті. Теріс динамика да болды: теңіз жүк тасымалымен айналысатындардың атаулы жалақысы 24,5%, сауда саласында 15,7% төмендеді.
Қазақстандықтарды миллионер ететін мамандықтар мен лауазымдарды іздеуде біз ақпараттың екі арнасын пайдаландық. Біріншісі — 2023 жылғы атаулы жалақы деңгейі туралы ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) ресми деректері. Экономиканың әртүрлі салаларындағы 13 мың түрлі мамандық пен лауазымның ішінен (бәрін атамаған шығар) 10 миллионерді таңдау қиын іс болып шықты. 1 млн теңгеден жоғары жалақы алатындар тым көп. Сондықтан атаулы жалақысы ең жоғары 10 лауазымға айына 3,5 млн теңгеден астам алатындар енді.
Таңдалған 10 лауазымның алтауы басшылық қызмет болды. Бірінші орында айына 5,8 млн теңге жалақы алатын сауда компаниясының басқарма төрағасы тұр, бұл осы саладағы орташа жалақыдан 192 есе көп. Үздік үштікке 5 млн теңге көрсеткішімен инженерлер де кірді. Мұнай саласын бір ғана кандидат — мұнай-газ өндіру кәсіпорнының бас директоры ұсынады. Бұл позиция 3,9 млн теңге жалақымен рейтингте сегізінші орында тұр. Айта кетерлігі, миллиондаған жалақысы бар кәсіптер мен лауазымдар ең көп мұнай саласында болды.
Сондай-ақ, алғашқы ондыққа енбей қалған, бірақ редакция лауазымдық міндеттері үшін өте жоғары ақы төленетінін атап өткен қазақстандық миллионерлердің кәсіптерін ерекше атап өтеді. Бұл тізімде бірінші орында өткен жылы айына 2,2 млн теңге табыс тапқан мұнай өндіруші компанияның корпоративтік хатшысы болды. Бұл Қазақстандағы министрлердің ресми номиналды жалақысынан әлдеқайда көп. ҚР СЖРА ҰСБ дерегінше, 2023 жылдың төртінші тоқсанында ҚР министрліктерінің басшыларының жалақысы 1,4 млн теңгеге жақындады. Ал облыстық маңызы бар қала әкімдері осындай құнды хатшылардан екі есе көп жалақы алған: бар болғаны 928,9 мың теңге. Күтпеген жерден жоғары жалақы алатын мамандықтардың тізімін айлық жалақысы 1,8 млн теңге болатын ауызша аудармашы, диспетчер-оператор (2 млн теңге), маркетолог (1,5 млн теңге), сатушылармен (1,3 млн теңге) толықтыруға болады.
Төменде салыстыру үшін әлеуметтік маңызы бар кәсіптердегі жұмысшылардың атаулы жалақысы туралы ресми ақпаратты жариялаймыз, онсыз салауатты қоғамның болуы мүмкін емес.
Миллионерлер туралы ақпараттың екінші арнасы — еңбек нарығының қазіргі жағдайын көрсететін ашық рекрутингтік платформалар. Ең жоғары ақы төленетін бос жұмыс орындарына мониторинг жүргізген кезде біз Enbek.kz мемлекеттік электронды еңбек биржасы мен Қазақстандағы Hh.kz ресейлік интернет-рекрутингтік компаниясының деректер базасын зерттедік. Жұмыспен қамтудың әрбір онлайн платформасында жалақыны саралаудың өзіндік жүйесі бар. Бұл мақаланы жазу кезінде Enbek.kz сайтында 24,5 мың бос жұмыс орны жарияланған, оның 9,6%-ының жалақысы 300 мың теңгеден жоғары болған. Сайтта жарияланған миллионерлерге арналған бос орындар аз ғана. Hh.kz сайтында бос жұмыс орындары көбірек болды: 46,5 мың. Оның ішінде 1,2 мың бос жұмыс орны туралы хабарландыруларда ұсынылған жалақы 1 млн теңгеден асты.
Осы екі сайттан біз ең жоғары жалақы мөлшері бар 10 бос жұмыс орнын таңдадық. 10 млн теңгеге дейінгі «шанышқысы» бар үздік үштікке базарлардағы сауда саласындағы екі позиция және жабдықтарды сату саласындағы бір позиция кірді. Жұмыс берушілер тәжірибелі риэлторларға 5 млн теңгеге дейін ұсынады. Рейтингті 2,7 млн теңгеге дейін төлеуге дайын Аға деңгейдегі IT мамандары толтырады. Жалақысы жоғары бос орындардың көпшілігі Алматы қаласында орналасқан.
