2025 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша Қазақстанда 23 банк, оның 15-і шет елдің қатысумен, оның ішінде 10 екінші деңгейдегі еншілес банк және 100% мемлекеттің қатысуымен 1 банк жұмыс істейді.
Жалпы алғанда, банк секторы барлық негізгі қаржылық көрсеткіш бойынша оң динамика көрсетіп отыр және сыртқы әрі ішкі сын-қатерлерге төзімділігімен әрі бейімделгіштігімен сипатталады. Мұндай тұрақтылықтың ірі факторларының бірі — меншікті капиталдың жеткіліктілігі, ол соңғы жылдар ішінде қолайлы деңгейде сақталып қана қоймай, сонымен қатар қарқынды өсім көрсетуде.
Мәселен, биыл қазан айының соңындағы жағдай бойынша ҚР ЕДБ реттеуші меншікті капиталы 10,3 трлн теңгеге жетті — жыл басынан бері бұл сома 9,6%-ға өсті. Бұл ретте нарықтың жекелеген қатысушылары арасында бұл жағдай біркелкі емес.
ҚР ең ірі ЕДБ арасында реттеуші меншікті капиталдың ең жоғары өсімін Kaspi Bank көрсетті: плюс 20,6% немесе 211,1 млрд теңге. Қаржы институтының меншікті капиталының жалпы көлемі 1,2 трлн теңгеге жетті.
Екінші орынға Home Credit Bank жайғасты: плюс 19,4%, 204,8 млрд теңгеге дейін өсті.
Реттеуші меншікті капиталдың өсімі бойынша үздік үштікті Банк ЦентрКредит тұйықтады: плюс 16%, капиталы 751,1 млрд теңгеге дейін өсті. Үздік бестікке сондай-ақ Halyk Bank (плюс 8,3%) және Alatau City Bank (плюс 7,9%) кірді.
Капитал базасының нығаюы банк секторының ішкі даму көздерін қалыптастыру, ықтимал тәуекелдерді сіңіру және қаржылық тұрақтылыққа нұқсан келтірмей стрестік сценарийлерге төтеп беру қабілетін көрсетеді. Меншікті капиталдың өсуі салымшылар мен инвесторлар үшін де, сол сияқты жалпы экономика үшін банктердің сенімділігін арттырып, несиелендіру мен инвестициялық белсенділікті одан әрі кеңейту үшін беріктік қорын қалыптастырды.
Бір қызығы, реттеуші меншікті капиталдың әсіресе соңғы жылдары айтарлықтай өскені байқалады, бұл сектордың тұрақтылығы мен сенімділігінің артқанын тағы да растайды. Бір жыл ішінде 15%-дық қомақты өсім байқалды, ал бес жыл ішінде бұл көрсеткіш 2,2 еседен астамға өсті. Жалпы алғанда, соңғы бесжылдықта ҚР ЕДБ-нің меншікті капиталы жылына орта есеппен 17,8%-ға өсіп келеді.
Сонымен қатар, ҚР ҚНРДА деректеріне сай 2025 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша еліміздің банк жүйесіндегі негізгі капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (k1) 19,3%, ал меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (k2) 20,5% құрады. Бұл заңнамада белгіленген нормативтерден айтарлықтай жоғары және ықтимал тәуекелдерді жабуды қамтамасыз етеді.
Іс жүзінде, дәл осы меншікті капиталдың өзгеру қарқыны бүгінде банк секторының кемелдігі мен тұрақтылығының негізгі индикаторы болып табылады. Бұл сектордың қазіргі дамуы қысқа мерзімді факторларға емес, құрылымдық тұрғыдан берік қаржылық негізге сүйенетінін дәлелдейді.
